Trądzik młodzieńczy
Czym jest i skąd się bierze trądzik?
Trądzik młodzieńczy jest schorzeniem występującym powszechnie u osób młodych, szczególnie tych, które przechodzą okres dojrzewania płciowego. Występuje zarówno u dziewcząt jak i u chłopców. U jego podstaw leży nadczynność gruczołów łojowych, czego efektem jest nadmierna produkcja łoju. W rezultacie tego procesu dochodzi do zaczopowania przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych, co skutkuje powstawaniem zaskórników, będących istotą trądziku młodzieńczego.
Mechanizm powstawania trądziku młodzieńczego jest wielopłaszczyznowy i składa się na niego kilka czynników. Pierwszym z nich są uwarunkowania genetyczne i skłonności rodzinne do nadmiernego wytwarzania łoju, a także rogowacenia ujść mieszków włosowych z jednoczasowym zaburzeniem oddzielania się komórek rogowych, co dodatkowo sprzyja zaczopowaniu przewodów wyprowadzających. Ta skłonność objawia się pod postacią intensywności ekspresji receptorów androgenowych w okolicy ujść mieszków włosowych. Dodatkowo stymulujące dla tych procesów może być także działanie czynników zewnętrznych takich jak leki, czy też narażenie zawodowe.
Nie bez znaczenia pozostają tutaj również czynniki hormonalne. Podstawowymi hormonami mającymi wpływ na powstawanie trądziku młodzieńczego są androgeny, zwłaszcza dihydrotestosteron (powstały w drodze przemian metabolicznych testosteronu). Receptory dla nich znajdują się w końcowej części ujść przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych. Ich stymulacja przez te hormony powoduje wzrost produkcji łoju, a także intensyfikację rogowacenia ujść przewodów wyprowadzających oraz mieszków włosowych, co w konsekwencji powoduje ich zatkanie. Podobne działanie wykazuje progesteron, jednakże jego fizjologiczne stężenie stanowi niewystarczającą dawkę do tego, by jego oddziaływanie było zauważalne. Dopiero duże stężenie tego hormonu powoduje widoczne działanie.
Kolejną komponentą biorącą udział w powstawaniu trądziku jest udział bakterii beztlenowych z rodzaju Propionibacterium acnes, występujących w dużej ilości w ujściach gruczołów łojowych. Wytwarzają one enzym odpowiadający za rozkład trójglicerydów, w efekcie czego dochodzi do powstawania wolnych kwasów tłuszczowych wywierających działanie drażniące. Dodatkowo posiadają one działanie chemotaktyczne, to znaczy, że są wydzielają związki będącym bodźcem przyciągającym komórki zapalne. Oprócz tego pobudzają układ odpornościowy i wydzielanie tak zwanych cytokin prozapalnych. W efekcie tych procesów dochodzi często do powstania nacieków zapalnych, często towarzyszących zaskórnikom.
Trądzik młodzieńczy – Jakie są podstawowe objawy?
Przebieg trądziku młodzieńczego w większości przypadków jest kilkuletni. Po tym czasie dochodzi do jego samoistnego wycofania się. Jednakże u niektórych osób może on przechodzić w formę przewlekłą. Podstawowymi wykwitami charakterystycznymi dla trądziku są zaskórniki. Często współtowarzyszy im wysypka grudkowa lub grudkowo-krostkowa. Ich lokalizacja w trądziku młodzieńczym obejmuje przede wszystkim twarz
i skórę pleców.
Wyodrębnia się dwa podstawowe rodzaje zaskórników:
Zaskórniki otwarte – są one najczęściej ciemno zabarwione. W ich części środkowej znajduje się otwór, przez który wydobywa się masa łojowo-rogowa. Powstają w wyniku nadmiernego rozplemu komórek rogowych połączonych z zastojem łoju oraz obecnością dużej ilości bakterii związanych z mieszkiem włosowym. Ponadto często w ich okolicy powstają wykwity grudkowo-krostkowe, a także ropne.
Zaskórniki zamknięte – najczęściej wykazują białe zabarwienie. Są szczególnie widoczne przy naciągnięciu skóry. Powstają w wyniku rozplemu komórek rogowych w ujściu mieszka włosowego. W części centralnej znajduje się otwór.
Trądzik młodzieńczy – Postaci kliniczne
Poza trądzikiem młodzieńczym, a także klasyczną postacią trądziku charakteryzującą się większą ilością wykwitów ropnych, przewlekłym przebiegiem oraz starszym wiekiem pacjentów, wyodrębniono kilka szczególnych postaci klinicznych tego schorzenia.
Trądzik ropowiczy – charakteryzujący się obecnością ropnych torbieli, które goją się
z pozostawianiem blizn.
Trądzik skupiony – charakteryzujący się obecnością głębokich nacieków, torbieli ropnych oraz dużych zaskórników, zlewających się ze sobą, gojących się poprzez mostkowanie
i występowanie nierównych, często przerostowych blizn.
Trądzik bliznowcowy – charakteryzuje się wytwarzaniem bliznowców (keloidów) w obrębie zmian skórnych.
Trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu – charakteryzuje się występowaniem wykwitów jak w trądziku ropowiczym i skupionym, ale z tendencją do ukrwotoczniania się zmian, współwystępowaniem gorączki, dolegliwości bólowych stawów, a także odchyleń
w badaniach laboratoryjnych, typowych dla stanu zapalnego.
Trądzik wywołany – jest to odmiana trądziku powstająca w wyniku reakcji na działanie czynników zewnętrznych, takich jak czynniki zawodowe, leki, czy też kosmetyki.
Jak sobie z nim radzić?
Dobór odpowiedniego leczenia trądziku zależy od stopnia nasilenia zmian, a także stanu pacjenta. W zmianach o niewielkim nasileniu w zupełności wystarczające jest leczenie miejscowe. Bardzo istotne jest, by stosować takie postaci leków, które nie powodują zaczopowania ujść mieszków włosowych. Należą do nich między innymi aerozole, zawiesiny, pasty oraz pudry. Stosuje się przede wszystkim leki keratynolityczne, przeciwbakteryjne, przeciwłojotokowe i przeciwzapalne. Przykładowymi preparatami wykorzystywanymi w tym celu są na przykład witamina A, nadtlenek benzoilu, kwas salicylowy czy cynk. Pomocne bywa też naświetlanie promieniami UV.
W cięższych przypadkach konieczne jest zastosowanie leczenia ogólnego, obejmującego antybiotykoterapię oraz duże dawki witamin z grupy B oraz witaminy A.
Podstawową leczenia trądziku młodzieńczego jest leczenie dermatologiczne. Jednakże również medycyna estetyczna znajduje zastosowanie w jego zwalczaniu. Znajdują tu zastosowanie między innymi laseroterapia (zwłaszcza z wykorzystaniem lasera frakcyjnego), czy mikrodermabrazja.
